Τριανταφυλλιά Δήμου, Αναισθησιολόγος – Αλγολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Πόνου Mediterraneo Hospital
Χρόνια οσφυαλγία ή χρόνιος πόνος στην πλάτη ορίζεται ο πόνος που συνεχίζεται για 12 εβδομάδες ή περισσότερο, ακόμη και μετά από μια αρχική ζημία ή μία οξεία οσφυαλγία που έχει αντιμετωπιστεί. Περίπου το 20 τοις εκατό των ανθρώπων με οξεία οσφυαλγία αναπτύσσουν χρόνια οσφυαλγία με επίμονα συμπτώματα μέσα σε ένα χρόνο. Ακόμη και αν ο πόνος επιμένει, αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι υπάρχει μια ιατρικά σοβαρή υποκείμενη αιτία ή ένα αίτιο που μπορεί εύκολα να προσδιοριστεί και να αντιμετωπιστεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η θεραπεία ανακουφίζει επιτυχώς τη χρόνια οσφυαλγία, αλλά σε άλλες περιπτώσεις ο πόνος συνεχίζεται παρά την ιατρική και χειρουργική θεραπεία.
Συχνές αιτίες χρόνιας οσφυαλγίας
Η χρόνια οσφυαλγία συνήθως σχετίζεται με προχωρημένη ηλικία. Μπορεί ωστόσο να οφείλεται και σε προηγούμενο τραυματισμό. Στις πιο κοινές αιτίες χρόνιας οσφυαλγίας συγκαταλέγονται:
Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δύσκολο να εντοπιστεί η αιτία της χρόνιας οσφυαλγίας. Εάν η πηγή του πόνου δεν είναι γνωστή ή δε μπορεί να αντιμετωπιστεί, η καλύτερη επιλογή είναι η συνεργασία του ασθενή με το γιατρό, ώστε να μειωθούν οι εξάρσεις του πόνου και να αντιμετωπιστεί με μη χειρουργικές θεραπείες.
Μη χειρουργικές θεραπείες για χρόνιο πόνο στην πλάτη
1. Ενέσιμεs θεραπείεs
Χρησιμοποιούνται όταν είναι γνωστή η πηγή του πόνου, ενώ μερικές φορές βοηθούν να αποκλειστούν ορισμένες αιτίες οσφυαλγίας εάν η θεραπεία δε λειτουργεί. Ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες αποτελούν η επισκληρίδια έγχυση στεροειδών, η ενδοτρηματική έγχυση στεροειδών, και η διαδερμική νευρόλυση με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων.
Τα ενέσιμα στεροειδή αποτελούν τεχνητά συνθετικά φάρμακά που είναι παρόμοιά με την κορτιζόλη, μια φυσική ορμόνη που παράγεται στα επινεφρίδια και στον εγκέφαλο. Τα στεροειδή βοηθούν στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ποικίλων φλεγμονωδών νόσων και επώδυνων καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου.
Η επισκληρίδια έγχυση στεροειδών είναι μια ένεση μικρής δόσης αντιφλεγμονώδους φαρμάκου και αναλγητικής ουσίας στο κάτω μέρος της πλάτης (μέση) για να ανακουφίσει τον πόνο στα πόδια ή την μέση. Το φάρμακο εγχέεται σε μια περιοχή που ονομάζεται επισκληρίδιος χώρος. Με τη μείωση της φλεγμονής, η επισκληρίδια έγχυση στεροειδών μπορεί να σας βοηθήσει σημαντικά στη μείωση του πόνου. Η επισκληρίδια έγχυση στεροειδών μπορεί να συνιστά μια θεραπεία, αλλά και έναν τρόπο διαφορικής διάγνωσης της πηγής του πόνου στις δομές της οσφυικής μοίρας όταν υπάρχει αμφιβολία.
Ενώ η ενδοτρηματική έγχυση στεροειδών είναι η απευθείας έγχυση των ίδιων ουσιών στο νευρικό τρήμα, δηλαδή στο σημείο εξόδου της νευρικής ρίζας από την σπονδυλική στήλη.
Επιπρόσθετα, μια αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης είναι και η διαδερμική νευρόλυση με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων. Πολλές σύγχρονες μελέτες υποστηρίζουν τη μείωση ή ακόμα και την εξαφάνιση της οσφυαλγίας μετά από θερμική νευρόλυση με ραδιοσυχνότητες (Radiofrequency Ablation – RFA) των μικρών αισθητικών νεύρων που βρίσκονται κοντά στις σπονδυλικές αρθρώσεις. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο με στόχο την καταστροφή νευρικών κυττάρων μέσω της εφαρμογής ηλεκτρικού πεδίου πάνω σε κάποιον ιστό. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η απονεύρωση (με θερμοκαυτηρίαση ή με ψυχρό πεδίο), με επακόλουθο την ανακούφιση του πόνου. Η διαδερμική νευρόλυση με χρήση ραδιοσυχνοτήτων έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια.
Η ενέσιμη θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση ή και εξάλειψη του πόνου για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, αλλά δεν αποτελεί μόνιμη λύση και χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες.
2. Φαρμακολογικές θεραπείες
Αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά και άλλα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο της χρόνιας οσφυαλγίας. Ωστόσο, τα περισσότερα συνοδεύονται από ανεπιθύμητες ενέργειες και δεν προορίζονται για μακροχρόνια χρήση. Τα οπιοειδή αναλγητικά γενικά δε συνίσταται ως μονοθεραπεία ή ως η πρώτη θεραπεία για έναν ασθενή πριν δοκιμαστούν άλλα φάρμακα. Επίσης, δε συνίσταται να χρησιμοποιούνται ως μακροχρόνια αγωγή. Πολλά από αυτά προκαλούν εθισμό και δεν αντιμετωπίζουν την υποκείμενη αιτία της οσφυαλγίας. Πρέπει να συνταγογραφούνται μόνο μετά από λεπτομερή εξέταση από ειδικό και εφόσον άλλα φάρμακα δεν έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά για τον ασθενή. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές κλινικές μελέτες για τα ευεργετικά αποτελέσματα των φυσικών αντιφλεγμονωδών και είναι σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας και δη εκείνοι που ασχολούνται με την αντιμετώπιση και τη διαχείριση του χρόνιου πόνου να είναι πλήρως ενημερωμένοι ώστε να είναι σε θέση να συμβουλεύουν τους ασθενείς που λαμβάνουν διάφορα συμπληρώματα διατροφής, σε συνδυασμό ή όχι με τα συμβατικά φάρμακα.
3. Φυσικοθεραπεία
Η φυσική άσκηση αποτελεί θεμέλιο για τη θεραπεία της χρόνιας οσφυαλγίας. Είναι μια από τις πρώτες θεραπείες που πρέπει να δοκιμάσει ο ασθενής υπό την καθοδήγηση του γιατρού και του φυσικοθεραπευτή με εμπειρία στην σπονδυλική στήλη. Ωστόσο, δεν είναι οι ίδιες ασκήσεις κατάλληλες για όλους τους ασθενείς. Το ασκησιολόγιο πρέπει να εξατομικεύεται και να προσαρμόζεται ανάλογα με τα συμπτώματα και την κατάστασή του ασθενούς. Επίσης, σημαντική φαίνεται να είναι η διατήρηση μιας ρουτίνας άσκησης στο σπίτι για την επιτυχία της θεραπείας.
Η φυσικοθεραπεία για χρόνια οσφυαλγία μπορεί να περιλαμβάνει:
4. Εναλλακτικές θεραπείες
Ο βελονισμός, το μασάζ, η θεραπεία βιοανάδρασης, η θεραπεία με λέιζερ, η διέγερση ηλεκτρικών νεύρων και άλλες μη χειρουργικές θεραπείες της σπονδυλικής στήλης μπορούν επίσης να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της χρόνιας οσφυαλγίας.
5. Διατροφή
Ορισμένες δίαιτες ευνοούν τις φλεγμονώδεις διαδικασίες στον οργανισμό, ειδικά αυτές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, επεξεργασμένους υδατάνθρακες και επεξεργασμένα τρόφιμα. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να εξετάσετε αν η διατροφή σας συμβάλει στη χρόνια οσφυαλγία και πώς μπορείτε να την αλλάξετε. Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη μείωση της οσφυαλγίας μειώνοντας την επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης.
6. Αλλαγή του τρόπου ζωής
Ο ασθενής με χρόνια οσφυαλγία πρέπει να αποδεχτεί ορισμένους περιορισμούς στην καθημερινότητά του και να προσαρμοστεί. Πρέπει να μάθει να «ακούει» το σώμα του και να προσαρμόζει ανάλογα τον ρυθμό στις καθημερινές δραστηριότητες. Καλό είναι, επίσης, να παρατηρεί ποιες δραστηριότητες ενδεχομένως επιδεινώνουν τον πόνο και να τις αποφεύγει όσο αυτό είναι δυνατό. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην μείωση του πόνου αλλά και να αποτρέψει την πρόοδο της υποκείμενης πάθησης που σχετίζεται με τον πόνο. Μια ακόμα σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής είναι η διακοπή του καπνίσματος. Έχει αποδειχτεί ότι η νικοτίνη οξύνει τον πόνο και καθυστερεί τη θεραπεία του.
Πότε ενδείκνυται η χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας;
Προειδοποιητικές ενδείξεις ότι απαιτείται χειρουργική επέμβαση αποτελούν τα παρακάτω, αν αυτά αποδειχτεί ότι σχετίζονται με την κατάσταση της σπονδυλικής στήλης:
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να έχει ένδειξη στην αντιμετώπιση της χρόνιας οσφυαλγίας αν η αιτία του πόνου είναι γνωστή και επιβεβαιώνεται με απεικονιστικές μεθόδους ή εάν άλλες θεραπείες δε βοήθησαν.
